Mittwoch, 28. September 2016

HÜMAŞAH ''TELLİ HASEKİ'' SULTAN KİMDİR

Osmanlı tarihinde isimleri hiç unutulmayacak kadınlardan biride kesinlikle Deli İbrahim'in en gözde eşi Hümaşah Sultan'dır. Ama kimdir bu Hümaşah Sultan?

Bazı internet sayfalarında Çerkes olduğu yazıyor, fakat tarihci Dimitri Kandemir'e göre Kırımlı imiş. Tabii Kırımlı olması Çerkes değildir manasına gelmez, çünki Kırım'da da Çerkes aileleri yaşıyordu. Tarihci Agafangel Krimski'nın yazılarında: (...) güzellik ve zarafetin yanısıra çok akıllı olan Hümaşah'ın kardeşi Arslan Mehmet Mirza Kırım Hanı'nın sarayında vazifeli idi (...) yazmış.

Tarihci Nicolae İorga'nın yazılarında: (...) Deli İbrahim'in kadınları arasında özellikle Hümaşah dikkat çekiyor, çünki padişahla 10 Aralık 1647 tarihinde muazzam bir düğünle evlenmiştir (...) İbrahim diğer kadınlarıyla Saray'ın soğuk duvarları ardında sessiz sedasız evlenirken, Hümaşah için debdebeli ve halkında iştirak ettiği bir düğün töreni icra ettirmiştir, böylece Hümaşah'ın Osmanlı Sarayında ne kadar önemli ve güçlü bir makama sahip olduğu anlaşılıyor (...)

Tarihci İgnatius Mouradgea d'Ohsson'a göre: (...) Sultan İbrahim'in 10 eşi, 16 Gözdesi ve  22 Odalığı vardı. Eşlerine ve Gözdelerine mücevherler, altınlar ve Saraylar hediye etmişti, ama yanlız en çok sevdiği eşi Zeynep Hümaşah'a Mısır'ın bütün gelirini bahşetmişti. Üstelik nikahlarında Hümaşah'a sandık dolusu Altın ayaklarının önüne döktürmüştü (...) 

Hümaşah'ın Saraya girmeden önceki ismide tartışılır. Joseph von Hammer-Purgstall notlarında Hümaşah Fatma yazılı, Fransız Elçisi Jean de la Hay ise 1648 yılındaki yazılarında: (...) Sultan'ın Kırımlı karısı Hümaşah Zeynep periler kadar güzel olduğu söyleniyor. Hadım Harem görevlisi Cevher Ağa'dan öğrendiğime göre bu kadın gayet uzun boylu ve badem şeklindeki gözleri deniz mavisi renginde imiş. Çok uzun olan kumral Saçını nedimeleri örüyormuş ve pırlantalı iğneler ile süslüyormuş (...)

Jean de la Hay 1649 yılındaki yazılarında: (...) İbrahim'in bütün kadınları Eski Saraya gönderildiler, yanlız yeni Sultan'ın annesi Saray'da oturuyor. Ölü Sultan'ın çok sevdiği karısı ve eski kraliçe Zeynep Eski Sarayda yaşıyor. Yanında tek evladı olan bir Prens var. Bu çocuk İbrahim'in öldürülmesinden sonra doğdu. Kırımlı Kadın oğlunun zehirletilmesinden çok korkuyor ve bu yüzden küçük prensi bütün tehlikelere karşı koruyor. Kocasının sağlığında memleketinden getirttiği askerleri halen emrinde. Bu Tatarların görünüşleri hem asil hemde çok korkunç (...)

Ama Hümaşah Sultan oğlu Şehzade Orhan'ı ne yazıkki koruyamadı ve 1650 yılında büyük bir ihtimalle Turhan Sultan'ın emriyle öldürüldü.

Hümaşah Sultan geri kalan ömrünü Eski Saray'da geçirdi ve orada öldü. Ölüm tarihi İgnatius Mouradgea d'Ohsson'a göre 1677, Nicolae İorga ise 1680 ve Agafangel Krimski ise 1686 yılını yazmış. Doğum tarihi ise kesinlikle 1634'dür. Bu tarihi merhum Yılmaz Öztuna'a da belirtiyor.

Sonntag, 18. September 2016

ŞEHZADE EŞLERİ KİTABI

Osmanlı Tarihi araştırmaları arasında en az incelenen bölüm kuşkusuz Şehzade Eşleridir. Yanlız merhum Tarihci Yılmaz Öztuna'nın muazzam eseri Devletler ve Hanedanlar kitabında ve Anthony D. Alderson'un The Structure of the Ottoman Dynasty isimli eserinde bilgiler bulunuyor. Ama her iki çalışmada ki bazı bilgiler tam olarak doğru olmadığı son araştırmalarda kanıtlanmıştır. Buna rağmen kaynak eserlerdir ve araştırmalarda kullanılması gerekir. Ama şimdi ilk defa Şehzade Eşleri hakkında ender bir bilimsel çalışma yayımlandığını akademisyen arkadaşım Marie d'Hüe 'den öğrendim.
Osmanlı Padişah Haremini araştıran tarihci Sayın Salome Woronzow Osmanlı'nın son döneminde yaşamış Şehzade Eşlerinin bilgilerini bilimsel araştırma olarak neşretmiş. Duyduğuma göre de Kanuni Sultan Süleyman'ın eşlerini de araştırıyormuş ve yakında bu konu hakkındada bir kitap yayımlayacakmış. 

Osmanlı'nın son döneminde yaşamış Şehzade Eşlerini merak edenler için Sayın Salome Woronzow'un araştırmasını tavsiye ederim. Eserin bilgilerini aşağıda ekledim. Ayrıca Sultan Süleyman'ın eşleriyle ilgili kitap yayımlandığına buradan haber vereceğim. Şimdiden merakla bekliyoruz.



Yazar: Salome Woronzow
Eserin ismi: Şehzade Zevceleri - Osmanlı Hanedanı Gelinleri 1850 - 1923 
İSBN: 9783668300309

İnternet üzerinden sipariş etmek için:   Şehzade Eşleri Kitabı Sipariş Sayfası

Donnerstag, 1. September 2016

IV. MURAT'IN SULTANI AYŞE HASEKİ

IV. Murat özellikle çıkardığı sert kanunlarıyla meşhurdur. Tahta çıktığı sırada henüz çocuk yaşta bulunduğundan, devleti annesi Kösem Sultan yönetmiştir ve bu Kadın Saltanatı tam 9 sene devam etmiştir.
Kösem Sultan'ın iktidarının son senelerinde 1630 yılında IV. Murat, Edirne Sarayında Ayşe Hatun'la evlenmiştir. Bu evliliğe Kösem Sultan şiddetle karşı çıktığı söyleniyor. Peki koca Padişahı deli divane edip, nikahıyla  doğrudan Haseki Sultan ilan edilen bu Ayşe Hatun kimdir?
Venedik Elçisi Pietro Foscarini 1632 yılına ait yazılarında:
(...) Sultan'ın sevdiği bir Arnavut var, söylendiğine göre çok güzel bir kadınmış ve Sultan'ın en gözde karısıymış. Arnavut'un muazzam bir serveti var, bazen Edirne'ye gidip ordaki Saray'da kalıyor ve yanında onlarca hizmetkarlarınıda götürüyor (...)

Fransız Elçisi Phillipe d'Harlay 1631 yılına ait yazısında:
(...) Büyük Türk'ün dört karısı var. Sonuncusu ile de geçen sene Edirne Sarayında evlendi. Sultan'ın gözde adamlarından Eyüp Paşa'da düğünde bulundu. Bu kadın Arnavut Mustafa Paşa'nın yeğenidir ve babası tarafından dört köy karşılığı çocukken Sultan Ahmet'in kızlarından birine nedimesi olarak verilmiş. Prensesler gibi saygı ve hürmet görmüş ve çok bilgili imiş. Saray'da Arnavut kadın çok nüfuzlu (...)

Sayın Agnese Blinishti bize eski bir Arnavut Asilzadeler Salnamesinden bir bölüm gönderdi. Burada Ayşe Sultna'a ait bilgiler de bulunuyor.